ESKİ TÜRKÇEDEN GÜNÜMÜZESEŞ- VE ÇÖZ- FİİLLERİ
Yükleniyor...
Dosyalar
Tarih
2021
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
Bu makalede, seş- fiili ve türevleri ile çöz- fiilinin tarihî Türk dille rinden günümüze kadar, yazılı metinlerdeki kullanım alanı tespit edilme ye çalışılmıştır. Bu amaçla; Eski Türkçe, Orta Türkçe, Yeni Türkçe veÇağdaş Türk dillerinde ilgili fiillerin kullanımı incelenmiştir. Çalışmada,seş- fiilinin türevi olarak şeş-, şiş-, çeş-, çiş-, çiç-, yeş-, yiş-, yiz-, eş- fiil lerinin kullanım alanları üzerinde tek tek durulmuştur. Metinlerin zamanaralığı geniş tutularak, bu fiil türevlerinin Türkçenin yazı diline ne zamankatıldığı, tarihsel açıdan nasıl bir değişkenlik gösterdiği araştırılmıştır. Bufiilin türevleri dışında çöz- fiilinin de Eski Türkçeden günümüze kadarkidurumuna ayrıntılı bakılmıştır. Makalenin temel hedefi; seş- ve çöz- fi illerinin eş zamanlı kullanılan aynı anlamı veren iki farklı fiil mi yoksaçöz- fiilinin seş- fiilinden kimi ses olaylarıyla değişen bir fiil mi olduğunuayırt etmektir. Buna göre ses bilgisel düzlemde gerekli örneklerine ulaşı lamayan söz başı s->ç- değişimi tespit edilemediği için bu iki fiilin (seş ve çöz- fiillerinin), işlevleri bakımından benzerlik gösteren birbirindenfarklı fiil oldukları görülmüştür. Bununla birlikte Eski Türkçede “çöz-,ayır-” anlamlarına gelen başka fiillerin varlığı da bilinmektedir: adır- fi ili gibi. Fakat bu çalışmanın odaklandığı nokta, birbirleriyle ses bilgiselve anlam bilimsel düzlemde ilişki kuran ve birbirinin türevi niteliğindeolan “çöz-” anlamlı fiillerin kullanım alanını incelemektir. Ayrıca asıl fiilolarak belirlenen seş- fiilinden türeyen diğer fiil formlarının hangi ses değişikliklerine uğradığı ortaya konmuştur. Neticede, Türk yazı dillerinde“çöz-” anlamlı, anlaşılabilir ses bilgisi farklılıkları olan fiil ve türevleri ileTürkçenin fiil çeşitliliği örneklendirilmiştir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Kaynak
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
0
Sayı
52
