Rekreasyonel faaliyetlerin ekosistem bileşenlerine etkilerinin mesafe ile değişimlerinin belirlenmesi: Yedigöller Milli Parkı örneği

Basit Öğe Kaydı
dc.contributor.advisorMüderrisoğlu, Haldun
dc.contributor.authorÇetin, Gülcan
dc.date.accessioned2024-08-23T18:34:14Z
dc.date.available2024-08-23T18:34:14Z
dc.date.issued2024
dc.departmentDÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalıen_US
dc.description.abstractKorunan alanlarda rekreasyonel faaliyetler, dünyada ve ülkemizde gün geçtikçe artmaktadır. Milli parklar da korunan alan niteliğinde olup, turizm ve rekreasyon için yüksek kaynak değerlerine sahiptirler. Literatür araştırması, rekreasyonun etkilerini tespit etmeye çalışan, sınırlı alan gözlem verilerine göre yapılmış araştırmaların varlığını gösterse de, farklı rekreasyonel faaliyetlerin etki zonlarını belirlemeyi hedefleyen çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmanın amacı, hassas ekosistemlere sahip olan Yedigöller Milli Parkı'nda rekreasyonel faaliyet tiplerine bağlı olarak ekosistem bileşenlerinde oluşan değişimlerin belirlenmesi, değişimlere bağlı ekolojik etki zonlaması yapılması, sürdürülebilir turizm ve kaliteli rekreasyonun sağlanması için etki yönetim kararlarının belirlenmesidir. Çalışmanın sonuçları, yeşil mutabakat kapsamında peyzaj yönetiminin iyileştirilmesi için önleyici, erken tahmin olanağı sağlayacak ve orman içindeki korunan alanların izlenmesi ve yönetimi için karar destek sistemi oluşturacaktır. Bu amaçla, Aşıkkutlu (2013)'ün çalışmasında, rekreasyonel olanak niteliğine bağlı olarak saptanan olanak sınıfı mesafeleri kullanılmıştır. Bu çalışmaya göre alanda yapılaşmanın yoğunluğuna ve rekreasyonel kullanım tipine bağlı olarak farklı genişliklerde beş farklı zon dikkate alınmıştır. Kamp alanı, piknik alanı, bungalov (yapılaşma) alanı, parke kaplamalı araç yolu ve patika yol kullanımlarındaki tüm zonlardan, 20m*20 m'lik alanlarda, 3 adet rastgele seçilmiş noktalardan örnekler alınmıştır. Gözlem formlarından yararlanarak kaynak değerlerin mevcut durumu tespit edilmiştir. Ayrıca rekreasyonel kullanım tipine bağlı kullanıcı yoğunluğu da gözlemlenmiştir. Bu çalışmalar alanda mevsimlere bağlı olarak 1 sene boyunca sürdürülmüştür. Faaliyetlerin vejetasyona ve toprağa olan baskıları, alan gözlem formlarından elde edilen puanlamaya göre belirlenmiştir. Gözlem formları, aktivite alanlarında doldurulmuş, puanlara göre ekosistem bileşenlerinin durum analizi yapılmıştır. Tüm verilerin zonlara ve kullanımlara göre farklarını belirlemek için varyans analizi uygulanmış ve çıkan farkın yorumlanması için Tukey analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda rekreasyonel faaliyet tiplerinin etkileri zonlanmış olup, Aşıkkutlu (2013)'ün çalışmasında kullandığı olanak sınıfı mesafeleriyle karşılaştırılması yapılmıştır. Form değerlendirme puanına ilişkin ortalamaların karşılaştırıldığı Tukey testi sonuçlarına göre ekolojik göstergeleri en olumsuz etkileyen kullanım tipleri yapılaşma ve piknik kullanımları olarak saptanmıştır. Etki zonlarına uygun yönetim kararları belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Ekosistem, Rekreasyon ekolojisi, Rekreasyon olanak dağılımı, Toprak, Vejetasyonen_US
dc.description.abstractRecreational activities in protected areas are increasing day by day in the world and in our country. National parks are also protected areas and have high resource values for tourism and recreation. Although the literature review shows that there are studies based on limited field observation data that try to determine the effects of recreation, there are no studies that aim to determine the impact zones of different recreational activities. The aim of the study is to determine the changes in ecosystem components depending on the types of recreational activities in Yedigöller National Park, which has sensitive ecosystems, to make ecological impact zoning depending on the changes, and to determine impact management decisions to ensure sustainable tourism and quality recreation. The results of the study will provide a preventive, early forecasting opportunity for improving landscape management in the context of the Green Deal and provide a decision support system for monitoring and management of protected areas within forests. For this purpose, the recreation opportunity class distances used by Aşıkkutlu (2013) in his study were used. According to this study, five different zones of different widths were considered depending on the intensity of construction and the type of recreational use in the area. Samples were taken from 3 randomly selected points in 20m*20m areas from all zones in the camping area, picnic area, bungolov (residential) area, paved driveway and pathway areas. Using observation forms, the current status of the resource values of the area has been determined. In addition, user density depending on the type of recreational use was also observed. These studies were carried out in the field for 1 year depending on the seasons. The pressures of the activities on vegetation and soil were determined according to the scores obtained from field observation forms. Observation forms were filled in the activity areas and the status analysis of ecosystem components was made according to the scores. Analysis of variance was applied to determine the differences of all data obtained according to zones and uses, and Tukey analysis was used to interpret the difference. As a result of the findings, the effects of recreational activity types were zoned and compared with the opportunity class distances used by Aşıkkutlu (2013) in his study. According to the results of the Tukey test comparing the averages of the form evaluation score, the types of use that most negatively affect the ecological indicators are construction and picnic uses. Management decisions appropriate to the impact zones were determined. Keywords: Ecosystem, Recreation ecology, Recreational opportunity spectrum, Soil, Vegetationen_US
dc.identifier.endpage232en_US
dc.identifier.startpage1en_US
dc.identifier.urihttps://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=cr4SkWLaRMhkDRBjqthpsZRrAJ-_8R12Kld3jskgWjAd-b0NovV37WSRJUNgiN97
dc.identifier.urihttps://hdl.handle.net/20.500.12684/15344
dc.identifier.yoktezid859270en_US
dc.institutionauthorÇetin, Gülcan
dc.language.isotren_US
dc.publisherDüzce Üniversitesien_US
dc.relation.publicationcategoryTezen_US
dc.rightsinfo:eu-repo/semantics/openAccessen_US
dc.subjectPeyzaj Mimarlığıen_US
dc.subjectLandscape Architectureen_US
dc.titleRekreasyonel faaliyetlerin ekosistem bileşenlerine etkilerinin mesafe ile değişimlerinin belirlenmesi: Yedigöller Milli Parkı örneğien_US
dc.title.alternativeDetermination of the effects of recreational activities on ecosystem components and their changes with distance: The case of yedigöller National Parken_US
dc.typeDoctoral Thesisen_US

Dosyalar

Koleksiyon

Tez Koleksiyonu