“Sinemada bir Yüzyıl” ya da Türk Sinemasının Yüzüncü Yılı: Erken Dönem Türk Sinemasının Tarihine Yeni Sinema Tarihi Açısından Yaklaşmamanın Bazı Bahaneleri
Küçük Resim Yok
Tarih
2025
Yazarlar
Dergi Başlığı
Dergi ISSN
Cilt Başlığı
Yayıncı
Mustafa Süleyman ÖZCAN
Erişim Hakkı
info:eu-repo/semantics/openAccess
Özet
En 2014, le centième anniversaire du cinéma turc a été prestigieusement célébré au Festival International du Film d’Antalya avec la publication d’un ouvrage collectif intitulé Un siècle au cinéma : cadeau pour le centième anniversaire du cinéma turc. Cinquante-deux auteurs ont mêlé le discours scientifique au discours cinéphilique dans ce livre historique qui mélange les approches thématique, politique, économique, sociale, féministe, scénaristique, filmocentrique, auteuriste, anecdotique et didactique au détriment d’une approche historienne qui pourrait problématiser les sources, les méthodes, les objets et l’écriture de l’histoire traditionnelle du cinéma turc. Dans cet ouvrage hétérogène, quatre auteurs s’intéressent seulement « aux débuts du cinéma en Turquie » en construisant leurs objets historiques à partir d’un discours narratif et réhabilitant plutôt que descriptif et démonstratif. Leur relation aux archives non-filmiques doit être critiquée parce qu’ils privilégient souvent l’utilisation des documents secondaires par rapport aux sources primaires. L’objectif de cet article est d’analyser la réflexion menée et les instruments de recherche utilisés par ces historiens sur les premiers temps du cinéma turc à travers un corpus de quatre textes tirés de cet ouvrage. Le but est donc de mettre en question la compétence scientifique et la vérifiabilité empirique de ces textes en les comparant aux principes méthodologiques et épistémologiques du concept de « nouvelle histoire du cinéma ».
2014 yılında Türk sinemasının yüzüncü yılı, Uluslararası Antalya Film Festivali’nde Sinemada Bir Asır: Türk Sinemasının 100. Yılına Armağan başlıklı kolektif çalışmanın yayınlanmasıyla itibarlı şekilde kutlandı. Elli iki yazar; tematik, politik, ekonomik, sosyal, feminist, senaryo merkezli, film merkezli, auteurist (yönetmen merkezli), anekdotik ve didaktik yaklaşımları harmanlayan bu sinema tarihi kitabında, tarihsel yaklaşımın zararına olacak şekilde bilimsel söylemi sinemasever söylemle karıştırarak geleneksel Türk sinema tarihinin kaynaklarını, yöntemlerini, nesnelerini, sorunlarını, dönemselleştirmelerini ve yazımını sorunsallaştıramadı. Üstelik bu heterojen çalışmaya katkı sunan sadece dört yazar, tarihsel nesnelerini betimleyici ve kanıtlayıcı olmaktan ziyade anlatısal ve rehabilite edici bir söylemden inşa ederek, kendilerinden önceki araştırmacıların ele aldıkları “Türkiye’de sinemanın başlangıcı” meselesi ile ilgilendi. Onların filmsel olmayan arşivlerle olan ilişkileri genellikle birincil kaynaklar yerine ikincil belgelerin kullanımını tercih ettikleri için eleştirel yöntemin süzgecinden geçirilmelidir. Söz konusu dört yazarın ikincil kaynaklara veya filmsel olmayan kaynaklara güvenmeleri sorunsallaştırılmalıdır çünkü onlar; genellikle birincil kaynaklara kıyasla anılara, tanıklıklara ve geç yayınlanmış akademik yazılara öncelik vermektedir. “Yeni sinema tarihi” paradigmasına hiç uygun düşmeyen bu yaklaşım, eleştirel tarih yazımı çözümlemesinden ziyade yerleşik Türk sinema tarihyazımı anlatılarındaki kronolojik kilometre taşlarını, ilkleri, öncüleri, başlangıç yani big-bang arayışını ve temel mitleri vurgulayan, pekiştiren geleneksel, ulusalcı bir tarih yazımını sürdürmektedir. Bu metinlerin, sinema/film araştırmaları disiplininin kurumsallaştığı Batı üniversitelerinde ortaya çıkan, yerleşen ve gelişen yeni sinema tarihi paradigmasının metodolojik ve epistemolojik ilkeleriyle karşılaştırılması ve bilimsel yeterlilikleri ile ampirik doğrulanabilirlikleri sorgulanmalıdır. Bu makalenin amacı da adı geçen anma kitabından alınan dört metinden oluşan doğru bir örneklem üzerinden yazarların Türk sinemasının ilk dönemlerine dair tefekkürlerini ve kullandıkları araştırma araçlarını tarihyazımsal işlem yaklaşımından analiz etmektir.
2014 yılında Türk sinemasının yüzüncü yılı, Uluslararası Antalya Film Festivali’nde Sinemada Bir Asır: Türk Sinemasının 100. Yılına Armağan başlıklı kolektif çalışmanın yayınlanmasıyla itibarlı şekilde kutlandı. Elli iki yazar; tematik, politik, ekonomik, sosyal, feminist, senaryo merkezli, film merkezli, auteurist (yönetmen merkezli), anekdotik ve didaktik yaklaşımları harmanlayan bu sinema tarihi kitabında, tarihsel yaklaşımın zararına olacak şekilde bilimsel söylemi sinemasever söylemle karıştırarak geleneksel Türk sinema tarihinin kaynaklarını, yöntemlerini, nesnelerini, sorunlarını, dönemselleştirmelerini ve yazımını sorunsallaştıramadı. Üstelik bu heterojen çalışmaya katkı sunan sadece dört yazar, tarihsel nesnelerini betimleyici ve kanıtlayıcı olmaktan ziyade anlatısal ve rehabilite edici bir söylemden inşa ederek, kendilerinden önceki araştırmacıların ele aldıkları “Türkiye’de sinemanın başlangıcı” meselesi ile ilgilendi. Onların filmsel olmayan arşivlerle olan ilişkileri genellikle birincil kaynaklar yerine ikincil belgelerin kullanımını tercih ettikleri için eleştirel yöntemin süzgecinden geçirilmelidir. Söz konusu dört yazarın ikincil kaynaklara veya filmsel olmayan kaynaklara güvenmeleri sorunsallaştırılmalıdır çünkü onlar; genellikle birincil kaynaklara kıyasla anılara, tanıklıklara ve geç yayınlanmış akademik yazılara öncelik vermektedir. “Yeni sinema tarihi” paradigmasına hiç uygun düşmeyen bu yaklaşım, eleştirel tarih yazımı çözümlemesinden ziyade yerleşik Türk sinema tarihyazımı anlatılarındaki kronolojik kilometre taşlarını, ilkleri, öncüleri, başlangıç yani big-bang arayışını ve temel mitleri vurgulayan, pekiştiren geleneksel, ulusalcı bir tarih yazımını sürdürmektedir. Bu metinlerin, sinema/film araştırmaları disiplininin kurumsallaştığı Batı üniversitelerinde ortaya çıkan, yerleşen ve gelişen yeni sinema tarihi paradigmasının metodolojik ve epistemolojik ilkeleriyle karşılaştırılması ve bilimsel yeterlilikleri ile ampirik doğrulanabilirlikleri sorgulanmalıdır. Bu makalenin amacı da adı geçen anma kitabından alınan dört metinden oluşan doğru bir örneklem üzerinden yazarların Türk sinemasının ilk dönemlerine dair tefekkürlerini ve kullandıkları araştırma araçlarını tarihyazımsal işlem yaklaşımından analiz etmektir.
Açıklama
Anahtar Kelimeler
Historical Studies (Other), Tarihsel Çalışmalar (Diğer)
Kaynak
İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi
WoS Q Değeri
Scopus Q Değeri
Cilt
14
Sayı
2
