Sosyoekonomik faktörlerin öznel ruh sağlığı üzerindeki etkisi: Türkiye sağlık araştırmasından kanıtlar
| dc.contributor.advisor | Kara, Oğuz | |
| dc.contributor.author | Yılmaz, Burcu | |
| dc.date.accessioned | 2024-08-23T18:34:32Z | |
| dc.date.available | 2024-08-23T18:34:32Z | |
| dc.date.issued | 2024 | |
| dc.department | DÜ, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı | en_US |
| dc.description.abstract | Sağlık; sadece bireyin vücudunda hastalık ve sakatlığın olmayışını değil, kişinin bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halinde olmasını ifade etmektedir. Bedensel ve ruhsal sağlık hali insanın gelişiminin önemli bir parçasıdır. Dünya Sağlık Örgütü'nün ifadesiyle "her bireyin kendi potansiyelini gerçekleştirebildiği, yaşamın normal stresleriyle baş edebildiği, verimli çalışabildiği ve kendini geliştirebildiği bir iyilik halidir. Sağlık, bireylere, ailelere ve topluluklara gelirlerini, eğitimlerini ve yaşamlarını kontrol etme gücü sağlar. Sağlık, bireylerin iyi eğitim alma ve gelir elde edebilme süreçlerini etkileyen önemli bir bileşen olduğu gibi bireylerin gelir ve eğitim donanımları, sağlıklarını koruma ve iyi bir sağlık üreticisi olma durumunu da etkilemektedir. Literatürde birçok çalışma bedensel sağlığın başta işgücü verimliliği olmak üzere beşeri sermaye birikimi üzerindeki etkilerine odaklanmıştır. Ruh sağlığının olası etkileri üzerine yapılan çalışmaların sayısı ise oldukça sınırlıdır. Bu tez çalışmasında eğitim ve gelir düzeyinin ruh sağlığı üzerindeki etkilerine odaklanılmıştır. Bireylerin ruhsal sağlığında bozulmalara yol açabilecek parametreler dört farklı model ile incelenmiştir. Çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanan belirli periyotlarla (2008, 2010, 2012, 2014, 2016, 2019 ve 2022) tekrarlanan Sağlık Araştırması Mikro Veri seti kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan modellerin birincisinde eğitim ve gelir düzeyinin bireylerin öznel depresyon algısı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. İki alt modelden oluşan birinci modelde depresyon (Model 1(a)) değişkeni ve tarafımızca elde edilen Ruh Sağlığı Tarama Endeksi (Model 1(b)) bağımlı değişkenler olarak kullanılmıştır. Her iki alt modelde eğitim ve gelir düzeyi bağımsız değişkenleri oluşturmaktadır. Model 1 (a) ve Model 1 (b) sonuçları incelendiğinde dönemler arasında farklılıklar olmak ile birlikte gelir ve eğitim düzeyinde meydana gelecek artışların depresyon ve ruh sağlığı tarama endeksi üzerinde azaltıcı etkiye sahip olduğu görülmüştür. İkinci model bireylerin sosyodemografik özelliklerinin depresyon üzerindeki etkisine odaklanmaktadır. Yaş, cinsiyet, boy, kilo, medeni durum, çalışma durumu ve işe ara verme durumu değişkenlerinin depresyon üzerindeki etkisi incelenmiştir. Hastalık sebebiyle işe ara vermenin depresyon üzerinde diğer demografik değişkenlere kıyasla en yüksek etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Üçüncü modelde bireylerin genel sağlık durumu, kronik hastalığa sahip olma ve diğer hastalık benzeri durumlarının depresyon ve ruh sağlığı tarama endeksi üzerindeki etkileri incelenmiştir. İki alt modele ayrılan üçüncü model sonuçlarına göre genel sağlık durumu ve kronik hastalık endeksi, bedensel ağrı durumu, uyuma zorluğu, iştahsızlık değişkenlerinin depresyon ve ruh sağlığı endeksi üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Model 3 (b)'de zorluk endeksinin bireylerin ruh sağlığı tarama düzeyini açıklama gücünün yüksek olduğu görülmüştür. Dördüncü ve son model de genel sağlık durumu, gelir seviyesi ve eğitim düzeyindeki değişmelerin depresyon ve ruh sağlığı tarama endeksi üzerindeki etkileri incelenmiştir. Genel sağlık durumunda meydana gelecek bir düzeylik kötüleşmenin depresyon ve ruh sağlığı tarama endeksi üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğu belirlenmiştir. Gelir düzeyindeki iyileşmelerin depresyon değişkeni üzerindeki etkisinin anlamsız buna karşılık ruh sağlığı tarama endeksi üzerindeki etkilerinin anlamlı olduğu belirlenmiştir. Ruh sağlığı tarama endeksinin bağımlı değişken olduğu Model 4 (b)'de eğitim düzeyindeki artışların ruh sağlığı üzerinde olumlu etkisinin olduğu buna karşılık depresyon değişkenin bağımlı değişken olduğu Model 4 (a)'da ise depresyona yol açma ihtimalini artırıcı etkisi olduğu belirlenmiştir. | en_US |
| dc.description.abstract | Health does not only refer to the absence of illness and disability in an individual's body but also encompasses a state of complete well-being in physical, mental, and social aspects. According to the World Health Organization, it is "a state of complete physical, mental, and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity." The health status, both physical and mental, is a crucial component of an individual's development. It enables individuals, families, and communities to control their incomes, education, and lives. Health plays a significant role in influencing the processes of obtaining good education and income. Many studies in the literature have focused on the effects of physical health on human capital accumulation, particularly on workforce productivity, while research on the potential impacts of mental health is relatively limited. In this thesis, the focus is on the effects of education and income levels on mental health. Parameters that could lead to deteriorations in individuals' mental health are examined through four different models. The study utilizes the Micro Data set of the Health Survey, which is periodically published by the Turkish Statistical Institute (2008, 2010, 2012, 2014, 2016, 2019, and 2022). The first model investigates the impact of education and income levels on individuals' subjective depression perception. Two sub-models constitute the first model, using depression (Model 1(a)) and the Mental Health Screening Index developed by the author (Model 1(b)) as dependent variables. In both sub-models, education and income levels are independent variables. Results of Model 1(a) and Model 1(b) indicate that, despite differences between periods, increases in income and education levels have a reducing effect on depression and mental health screening index. The second model focuses on the impact of individuals' sociodemographic characteristics on depression. The effect of variables such as age, gender, height, weight, marital status, employment status, and taking a break from work on depression is examined. Taking a break from work due to illness was found to have the highest impact on depression compared to other demographic variables. The third model examines the effects of individuals' general health status, having chronic diseases, and other disease-like conditions on depression and the mental health screening index. The results of the third model, divided into two sub-models, show that general health status and the chronic disease index, along with physical pain, sleep difficulties, and loss of appetite variables, have a negative impact on depression and mental health index. In Model 3(b), it is observed that the difficulty index has a high explanatory power for individuals' mental health screening level. The fourth and final model examines the effects of changes in general health status, income level, and education level on depression and the mental health screening index. It is determined that a deterioration in general health status has a negative effect on depression and the mental health screening index. While improvements in income levels have an insignificant effect on the depression variable, they have significant effects on the mental health screening index. In Model 4(b), where the mental health screening index is the dependent variable, an increase in education level has a positive effect on mental health. In contrast, in Model 4(a), where depression is the dependent variable, an increase in education level is found to have an increasing effect on the likelihood of depression. | en_US |
| dc.identifier.endpage | 243 | en_US |
| dc.identifier.startpage | 1 | en_US |
| dc.identifier.uri | https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=weFMBHaUra8rsS5wi2bmHFBtq31aF6DmIp-ycdM7eki53p3AdvlwXzPZI3KDEyPP | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12684/15555 | |
| dc.identifier.yoktezid | 849508 | en_US |
| dc.institutionauthor | Yılmaz, Burcu | |
| dc.language.iso | tr | en_US |
| dc.publisher | Düzce Üniversitesi | en_US |
| dc.relation.publicationcategory | Tez | en_US |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | en_US |
| dc.subject | Sağlık Yönetimi | en_US |
| dc.subject | Healthcare Management | en_US |
| dc.title | Sosyoekonomik faktörlerin öznel ruh sağlığı üzerindeki etkisi: Türkiye sağlık araştırmasından kanıtlar | en_US |
| dc.title.alternative | the impact of socioeconomic factors on subjective mental health: Evidence from the Turkey health survey | en_US |
| dc.type | Master Thesis | en_US |
Dosyalar
Orijinal paket
1 - 1 / 1
