Altınışık, Esengül ÖzdemirYücememiş, Başak TanınmışÇakan, Canan Dağıdır2023-07-262023-07-2620221309-37382791-9374http://doi.org/10.54558/jiss.1061239https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/1136415https://hdl.handle.net/20.500.12684/13011Amaç: Tüm dünyaya hızla yayılarak ekonomik ve sosyal hayatı olumsuz etkileyen Covid-19 salgınına karşı alınan önlemler büyük kısıtlamalara neden olmuş ve ekonomik faaliyetler yavaşlamıştır. Bugün salgının etkileri hala devam etmekte, aşılamada önemli bir ilerleme sağlanmakla birlikte belirsizlikler varlığını sürdürmektedir. Sağlık krizi olarak başlayan bu süreç, bir ekonomik krize dönüşmüştür. Literatürde yapılan birçok çalışma bireylerin finansal karar verme sürecinde bilgi temelli ve mantıklı davrandığını varsaysa da davranışsal finans, bireylerin duygularına, önyargılarına, aşırı özgüvenine ve bunların finansal kararlar üzerindeki etkisine odaklanmakta ve bireyi irrasyonel kabul etmektedir. Dolayısıyla dönemsel olarak yaşanan şok ve salgınların finansal kararlara yön verdiğini söylemek mümkündür. Covid-19 salgın olayının da finansal kararlar üzerinde etkili olabileceği öngörülebilir. İşte bu noktada bu çalışma, bireylerin Covid-19 salgın dönemindeki finansal kararlarının değişimini tespit etmeye çalışmıştır. Yöntem: Çalışmanın amacı doğrultusunda borsa işlem hacmi, kredi hacmi ve BES’e giren sözleşme sayısı değişken olarak belirlenmiş, bu değişkenlerin vaka sayısı ile nedensellik ilişkisi Mart 2020 – Ağustos 2021 dönemi haftalık verileri Toda-Yamamoto yöntemi ile analiz edilmiştir. Bulgular: Analiz sonuçlarına göre koronavirüs değişkenini temsil eden vaka sayısı ile sektörleri temsil eden BIST100 endeks değer ile toplam kredi hacmi ve BES giren sözleşme sayısı değişkenleri arasında nedensellik ilişkisi olduğunu göstermiştir. Ayrıca vaka sayısı ile sektörleri temsil eden değişkenler arasındaki ilişki ikili test şeklinde VAR modeli ile sınanmıştır. Buna göre toplam kredi hacmi vaka sayısının nedeni iken, vaka sayısı BES giren sözleşme sayısı ile nedensellik ilişkisi göstermiştir. BES giren sözleşme sayısı toplam kredi hacminin nedeni olarak belirlenmiş, BIST 100 endeks değeri de BES giren sözleşme sayısının nedeni olarak çift yönlü nedensellik ilişkisi göstermiştir. Ayrıca BIST100 endeks değeri ile toplam kredi hacmi arasında ise karşılıklı bir nedensellik ilişkisi vardır. Sonuç: Covid-19 birçok yönden bireyin sosyal ve ekonomik hayatında, iş yapma şekillerinde, yaşam tarzında önemli bir değişimin tetikleyicisi olmuştur. Çalışmadan elde edilen sonuçlar pandemi sürecinin yarattığı koşulların finansal kararlar üzerinde etkili olduğu yönündedir. Özgünlük: Daha önce yapılan çalışmalara benzer şekilde yapılan bu çalışmada da Covid-19 salgın dönemine odaklanılmaktadır. Ancak söz konusu çalışmalardan farklı olarak sermaye piyasaları, bankacılık ve emeklilik sektörüne ilişkin seçilmiş verileri kapsadığından bir bütün olarak salgın döneminin finansal piyasalar üzerinde nasıl bir etkiye sahip olduğunu tespit etmeye çalışmaktadır. Bu yönüyle çalışmanın literatürde yer alan çalışmalardan ayrışacağı, konuya ilişkin bilgi birikimini artırarak literatüre katkı sunacağı düşünülmektedir.tr10.54558/jiss.1061239info:eu-repo/semantics/openAccessCovid-19yatırım araçlarıbankacılıksigortacılıksermaye piyasası.Article1311211401136415