Arbak, Peri MeramYüregir, Uğur2025-10-112025-10-112024https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=5NNqZKwwGohPh6_KCcfp-ord4fp3G5etI3CLespaHRQVwYX4c3YNQKf_g3e3b7x4https://hdl.handle.net/20.500.12684/20329Amaç: Tüm canlıların sağlığını tehdit eden hava kirliliğinin insanların bronşiyal sıvılarında yarattığı etkileri sitolojik analiz ve 1-Hidroksi Piren (1-OHP) düzeyi ölçümleriyle değerlendirmek. Gereç ve yöntem: Farklı ön tanılarla yapılan bronkoskopi hastalarında planlanan örneklem sayısına ulaşıncaya kadar BAL örnekleri toplanmıştır. Tüm hastaların örnekleri patoloji ve biyokimya laboratuarında değerlendirilmiştir. Hastaların kişisel bilgileri ve hava kirlilik verileri kaydedilmiştir. Elde edilen bilgilerin 1-OHP ile korelasyonu değerlendirilmiştir. Bulgular: Hastaların 55'i erkek iken 25'i kadın idi. Hastaların 28'i il merkezinde, 26'sı ilçe merkezinde, 26'sı da köyde yaşamaktaydı. Hastaların %40'ı emekli, %27,5'i ev kadınıydı. Hastaların %25'i eş zamanlı olarak çiftçilik ile uğraşmaktaydı. Hastaların %27,5'inin haftada birden fazla kızartma yaptığı öğrenildi. Isınmak için hastaların %40'ı doğalgaz, %17,5'i odun sobası yakmaktaydı. Kışın yaza göre günlük ve 7 günlük PM2,5, CO, NO2, NOX seviyeleri anlamlı olarak fazla idi. Yazın ise günlük, 7 günlük ve 30 günlük SO2, O3 düzeyleri daha yüksekti. BAL'daki 1-OHP ile günlük PM10, NO ve 30 günlük NO düzeyleri arasında pozitif korelasyon vardı. 1-OHP ile günlük SO2, NO2, 7 günlük PM2,5, SO2, NO2, NOX ve 30 günlük SO2, NO2 düzeyleri arasında anlamlı negatif korelasyon vardı. Yaz grubunda makrofajların kış grubuna göre anlamlı düzeyde fazlaydı. Doğalgaz yakanlarda 1-OHP düzeyleri anlamlı olarak düşükken, evde kızartma yapanlarda yüksekti. Çiftçilik yapanlarda 1-OHP düzeyleri anlamlı olarak yüksekti. Sonuç: Birçok hastalığın temelini oluşturan hava kirliliği ile bireysel ve ulusal düzeyde mücadele edilmelidir. Bireysel olarak evde doğalgaz kullanımı tercih edilmeli, sigara kullanılmamalı, kızartılmış yiyecekler tercih edilmemelidir. Özellikle havanın kirlilik seviyesinin yüksek olduğu günlerde dışarı çıkılmamalı, tarım toprakları bilinçli bir şekilde kullanılmalı ve ulaşımda mümkün olduğunca doğa dostu araçlar tercih edilmelidir. PAH açısından riskli mesleklerde çalışanların kişisel koruyucu ekipmanlarını özenli bir şekilde kullanmalı ve fabrika bacalarından salınan kirleticilerin daha fazla denetlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler; Hava kirliliği, Polisiklik aromatik hidrokarbonlar, 1-Hidroksi Piren, Bronkoalveolar lavajIntroduction: To evaluate the effects of air pollution, which threatens the health of all living organisms, on human bronchial fluids using cytological analysis and 1-Hydroxypyrene (1-OHP) level measurements. Materials and Methods: Bronchoalveolar lavage (BAL) samples were collected from patients undergoing bronchoscopy with various diagnoses until the planned sample size was reached. All samples were evaluated in pathology and biochemistry laboratories. Personal information of patients and air pollution data were recorded. The correlation of obtained data with 1-OHP was assessed. Results: Of the patients, 55 were male and 25 were female. 28 patients lived in the city center, 26 in the district center, and 26 in rural areas. 40% patients were retired, and 27.5% were housewives. %25 patients were simultaneously engaged in farming. It was found that 27.5% of patients fried food more than once a week. For heating, 40% of patients used natural gas and 17.5% used wood stoves. During winter, daily and 7-day average PM2,5, CO, NO2, NOX levels were significantly higher compared to summer. However, during summer, daily, 7-day, and 30-day average SO2 and O3 levels were higher. There was a positive correlation between 1-OHP in BAL and daily PM10, NO, and 30-day NO levels. Significant negative correlations were observed between 1-OHP and daily SO2, NO2, 7-day PM2.5, SO2, NO2, NOx, and 30-day SO2, NO2 levels. Macrophages were significantly higher in the summer group compared to the winter group. Levels of 1-OHP were significantly lower in those using natural gas for heating, while they were higher in those frying food at home. Farmers had significantly higher levels of 1-OHP. Conclusion: Air pollution, which forms the basis of many diseases, should be tackled at individual and national levels. Individually, preference should be given to using natural gas at home, avoiding smoking, and refraining from consuming fried foods. Particularly on days with high pollution levels, outdoor activities should be minimized, agricultural lands should be conscientiously managed, and eco-friendly transportation options should be preferred. Workers in occupations at risk for PAH exposure should diligently use personal protective equipment. It is recommended to increase monitoring of pollutants emitted from factory chimneys and take necessary measures accordingly.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessGöğüs HastalıklarıChest DiseasesAir pollutionPolycyclic aromatic hydrocarbons1-HydroxypyreneBronchoalveolar lavageSpecialist Thesis194942769