Ertuğrul, Ali2024-12-282024-12-2820192146-5975https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/916580https://dergipark.org.tr/tr/pub/dusbed/issue/51413/658726https://hdl.handle.net/20.500.12684/16985Bilim ve teknoloji bakımından geri olma halini bir zihniyet meselesi olarak algılamak ve Aydınlanmacı ve Darwinci bir paradigmayla bunun sebebi olarak düşünceyi dondurduğu söylenen dini ve teorik düşünmeye kabiliyetli olmayan ırkları görmek yoluyla Müslüman dünyada din olarak İslamiyet’i, ırk olarak Arapları, Türkleri, Berberileri vd. suçlamak yönündeki en açık ve en üst perdeden söylenen ifadeler, muhtemelen ilk kez 136 yıl önce Sorbonne’da Ernest Renan tarafından verilen bir konferansta kullanılmıştı. Aslında sanayi inkılâbını yapmış Batı karşısında bütün Batı dışı toplumların yaşadıkları eziklik ve yıkım, Batı merkezli bu “bilimsel” tespit ve propagandaların doğru ve haklı olabileceğine dair bir tartışmayı da beraberinde getirmiş ve zamanla meselenin taraftarları ve muarızları oluşmuştur. Diğer bir yönüyle sömürge peşinde koşan emperyalist devletlerin “medenileştirme” propagandasına katkı sağlayan bu söylem ve tespitler karşısında Osmanlı aydınları da bir savunma hattı oluşturup cevap vermeye çalışmışlar ve Batı merkezli ve Aydınlanmacı tarih anlayışına karşı medeniyetin eski Yunan’dan başlayıp modern Avrupa’ya kadar uzanan seyrüseferinde Müslümanların katkılarını ve yerini vurgulamışlardır. Batı merkezli paradigmanın ezici, bunaltıcı ve esir alıcı etkisini Avrupa-İslam merkezli bir dünya tarihi anlayışıyla aşmaya çalışan bu çabalar içinde Renan reddiyeleri hem meselenin merkezini teşkil etmesi hem de üretmiş oldukları bakış açılarıyla dikkate alınması gereken bir literatürdür. Bu makale Renan ve reddiyeleri bağlamında İslam-bilim tartışmalarında ileri sürülen tezleri ve anti-tezleri görmek ve anlamak bakımından küçük de olsa bir katkı sunmak arzusundadır.trinfo:eu-repo/semantics/openAccessErnest RenanCemaleddin AfganiCharles MismerNamık KemalAtaullah BayezidofCelal NuriMusa AkyiğitzadeFuat SezginDin-BilimAvrupamerkezcilikRenan ReddiyeleriArticle935693DergiPark: 658726